احكام امربه معروف ونهى ازمنكر(استفتائات)

شرايط امر به معروف و نهى ازمنكر

441. امر به معروف و نهى  ازمنكر چه شرايطى دارد و در اين مورد وظيفه چيست؟

ج. اگر كسى واجبى را انجام نمى  دهد و يا معصيتى را به جا مى  آورد، در صورت تحقق شرايط ذيل بر ديگران واجب است او را امر به معروف و نهى ازمنكر نمايند: 1) علم به حكم شرعى؛ 2) احتمال تأثير؛ 3) اصرار بر ترك واجب و يا انجام دادن معصيت؛ 4) عدم مفسده؛ و اگر كسى مستحبى را ترك و يا مكروهى را به جا مى  آورد، امر به معروف و نهى  ازمنكر او مستحب است. (مسأله ى 1608 رساله).

ملاك معروف و منكر

442. آيا ملاك معروف و منكر فقط واجبات و محرمات است يا معروف و منكر عقلى، اخلاقى و عرفى را نيز شامل مى  شود؟

ج. حدّ وجوب امر به معروف و نهى  ازمنكر، در همان واجبات و محرمات است.

قصد قربت در امر به معروف و نهى  ازمنكر

443. آيا در انجام امر به معروف و نهى  ازمنكر قصد قربت شرط است؟

ج. براى ترتّب ثواب بر آن، قصد قربت شرط است.

عدالت در امر به معروف و نهى  ازمنكر

444. آيا در امر به معروف و نهى  ازمنكر، عدالت شرط است؟

ج. شرط نيست.

عامل بودن آمر به معروف

445. آيا آمر به معروف بايد عامل به معروف باشد؟

ج. شرط وجوب نيست، گر چه در صورت عامل بودن تأثير آن بيشتر است.

امر به معروف و نهى  ازمنكر در صورت ياس از تأثير آن

446. آيا امر به معروف و نهى  ازمنكر در صورت يأس از تأثير آن باز هم واجب است؟

ج. در صورت يأس، جواز بلكه رجحان امر به معروف و نهى  ازمنكر در صورت عدم خوف ضرر، خالى از وجه نيست.

مفسده چيست

447. منظور از عدم مفسده در امر به معروف و نهى  ازمنكر چيست؟

ج. مفسده در اين جا عبارت است از ضرر جانى يا آبرويى و يا مالى قابل اعتنايى كه در صورت وجود چنين مفسده  اى امر به معروف و نهى  ازمنكر بر انسان واجب نيست.

ساقط دانستن امر به معروف، با وجود مراكز متولّى اين امر

448.با وجود مراكز فرهنگى و نظارتى متفاوت در جامعه، آيا مى توان امر به معروف و نهى  ازمنكر را از خود ساقط دانست؟

ج. با وجود شرايط آن، بر همگان لازم است.

مراتب امر به معروف و نهى  ازمنكر

449. لطفا مراتب امر به معروف و نهى  ازمنكر را بيان فرماييد:

ج. 1) انكار قلبى؛ 2) اظهار كردن به زبان؛ 3) متألّم كردن معصيت كار. (مسأله  ى 1610 رساله).

كراهت قلبى از انجام منكر

450. آيا كراهت قلبى از انجام منكرات، واجب است؟

ج. واجب است.

مراتب اظهار زبانى امر به معروف و نهى  ازمنكر

451. آيا اظهار زبانى امر به معروف و نهى  ازمنكر، مراتبى دارد؟

ج. اگر انسان بدون گفتن، به هر وسيله ديگر ناراحتى قلبى خود را به معصيت كار نشان دهد و اين كار موجب ترك معصيت شود، لازم نيست با زبان امر به معروف و نهى  ازمنكر بنمايد، البته اگر هيچ گونه اشكال شرعى ديگرى در اين كار نباشد و اگر چاره اى به جز اظهار زبانى نيست، باز بايد درجات خفيف  تر را در اظهار زبانى ملاحظه نمايد.

لج بازى طرف مقابل

452. اگر در امر به معروف و نهى  ازمنكر حس كرديم طرف لج بازى مى  كند ولى باز احتمال تأثير مى  دهيم، وظيفه چيست؟

ج. در صورت تحقق شرايط ديگر، امر به معروف و نهى  ازمنكر واجب است.

تذكر به افرادى كه نماز را صحيح نمى  خوانند

453. آيا لازم است به كسانى كه نمازشان را درست نمى  خوانند، مدام تذكر داده شود؟

ج. تا حدّ اطمينان به عدم تأثير لازم است؛ با وجود ساير شرايط.

كم رويى در امر به معروف و نهى  ازمنكر

454. آيا كم رويى و خجالت مى  تواند مجوز ترك بعضى از وظايف ـ مثل امر به معروف و نهى  ازمنكر ـ باشد؟

ج. خير.

امر به معروف و نهى  ازمنكر به افراد نامحرم

455. آيا مرد مى  تواند به افراد نامحرم امر به معروف و نهى  ازمنكر كند؟

ج. با رعايت مسايل شرعى مى  تواند.

تأديب اطفال

456. آيا جايز است اطفال را براى تمرين و عادت دادن به ترك معصيت و يا انجام دادن واجبات ادب كرد.

ج. جايز است، خصوصا در مراحل آخر، كه به انجام واجب و ترك معصيت نزديك تر است كه اگر تأديب نشوند، در بعضى از موارد منجر به ترك واجبات و انجام گناهان از طرف آن ها مى  شود.

مجروحيت يا قتل در امر به معروف و نهى  ازمنكر

457. اگر انسان بداند يا شك داشته باشد در صورتى كه بخواهد جلوگيرى از معصيتى بنمايد، منجّر به ايجاد جرح يا قتل خواهد شد، وظيفه او چيست؟ و آيا با اجازه مجتهد جامع الشرايط مى  تواند اين كار را انجام دهد؟

ج. بنابر اظهر بدون اجازه امام معصوم ـ عليه  السّلام ـ يا كسى كه از طرف آن حضرت مستقيما نايب مخصوص او است، نبايد اين كار را بكند. و با اجازه مجتهد جامع الشرايط مورد تأمل است. اما اگر نمى  داند اين كار منجر به مجروح كردن يا قتل مى  شود ولى احتمال اين را مى  دهد، بنابر احتياط واجب بايد مستقيما از طرف امام معصوم ـ عليه  السّلام ـ يا نايب مخصوص آن حضرت و يا از طرف مجتهد جامع الشرايط اجازه داشته باشد.

احكام ديه و قصاص در امر به معروف و نهى  ازمنكر

458. آيا كليّه احكام ديه و قصاص در جريان وظيفه امر به معروف و نهى  ازمنكر چه در مورد آمر و ناهى و چه در مورد طرف مقابل ثابت و جارى مى  باشد؟

ج. با تحقّق شرايط، آن جا كه انجام وظيفه باشد، جارى نيست.

تجسّس از دختر و پسرى كه با هم هستند

459. آيا تجسس از دختر و پسرى كه در اماكن عمومى با همديگر هستند، در مورد محرميّت و عدم محرميّت آن دو جايز است؟

ج. در شرايط متعارف، جايز نيست.

گشت زنى و نظارت

460. گشت زنى و نظارت در اماكن عمومى، به عنوان مبارزه و برخورد با مفاسد اجتماعى براى بسيجيان يا غير آن ها، چه حكمى دارد؟

ج. براى ردع از منكرات با وجود شرايط مانعى ندارد.

بيدار كردن فرد براى نماز صبح

461. اگر كسى خواب باشد، لازم است او را براى نماز صبح بيدار كنيم؟

ج. سيره بر بيدار كردن است، اگر مانع خاصّى نيست.

گوش دادن به مكالمات تلفنى جهت احراز منكر

462. اگر به فردى مظنون باشيم كه آيا مرتكب عمل منكرى مى  شود يا نه، آيا مى  توان به مكالمات تلفنى او گوش داد و يا برخى از صحبت هاى او را ضبط كرد؟

ج. خير، نمى  توان.

نگاه به زن نامحرم در نهى  ازمنكر

463. اگر نهى  ازمنكر مستلزم نگاه به زن نامحرم باشد، آيا نظر كردن واجب مى  شود يا وجوب نهى  ازمنكر در اين مورد برداشته مى  شود؟

ج. بدون نظر غير جايز به او، نهى از منكر كند.

ميزان پرداختن به امر به معروف و نهى  ازمنكر

464.برخى از منكرات در جامعه چنان شيوع يافته كه پرداختن به نهى ازمنكر، تمام وقت انسان را مى گيرد ـ مثل برخورد با بدحجابى يا... ـ در اين مورد وظيفه چيست؟ و چه مقدار بايد به اين مسأله پرداخت؟

ج. با وجود شرايط به حدّ ميسور، تا مزاحم با ترك اهمّ (مطلب مهم تر) نشود، لازم است.

اهانت به لباس روحانيت

465. اگر طلبه  اى بداند در صورت امر به معروف و نهى  ازمنكر به لباس روحانيت اهانت مى  شود، آيا اين عمل بر او واجب است؟

ج. موارد آن مختلف است.

امر به معروف و نهى ازمنكر در جمع

466. اگر انسان بداند چنان چه كسى را در جمعى امر به معروف و نهى  ازمنكر نمايد بر وى اثر مى كند، آيا اگر اين عمل منجر به كشف ستر او و بردن آبروى او شود، امر به معروف و نهى  ازمنكر، چه حكمى دارد؟

ج. او را در خلوت تهديد كند كه اگر خود را اصلاح نكند در جلوت (در ميان جمع) خواهد گفت.

سكوت روحانى

467. اگر يك روحانى در جمعى كه عمل حرامى انجام مى  شود، شرايط وجوب امر به معروف و نهى ازمنكر را نبيند، اما سكوت او موجب بدگمانى مردم به وى گردد ـ چون انتظار برخورد از وى را دارند ـ تكليف او چيست؟

ج. بايد به گونه  اى اظهار كند و نبودن شرايط، رافع وجوب است نه جواز آن.

نهى ازمنكر با منكر

468. آيا نهى ازمنكر با منكرى ديگر ـ مثل دروغ، تهديد و ارعاب يا... ـ جايز است؟

ج. اگر منكر ديگر بر وجه محرّم است، خير، جايز نيست.

تصرف در مال ديگرى جهت نهى  ازمنكر

469. اگر نهى  ازمنكر مستلزم شكستن نوار موسيقى يا محو كتاب گمراه كننده يا تصرف در آنتن ماهواره و... باشد، اين عمل چه حكمى دارد؟

ج. از بين بردن وسايل گناه با قدرت و عدم خوف ضرر و خطر، بر همه لازم است و مقصود، فقط از بين بردن امكان استفاده  ى از آن در حرام است.

ورود به منزل و حريم خصوصى ديگران

470. اگر نهى ازمنكر مستلزم ورود به خانه يا ملك شخصى او يا تصرف در اموال و جستجوى منزل كسى باشد، آيا اين عمل جايز است؟

ج. خير، جايز نيست.

نوار موسيقى در وسيله نقليه

471. اگر سوار وسيله نقليه عمومى ـ مثل اتوبوس، تاكسى ـ شده و راننده نوار موسيقى گذاشت، وظيفه چيست؟ اگر پياده شدن باعث حرج باشد، آيا لازم است پياده شويم؟ و آيا مى توان بدون تذكر به او، حواس خود را از شنيدن آن صدا پرت كنيم؟

ج. در موقع حرج بايد استماع نكند (گوش ندهد) و سماع (به گوش خوردن صدا) اشكال ندارد.

منكرهاى ادارى و اجتماعى

472. وظيفه مسلمين درباره  ى منكرهايى كه گاه در سطح مسؤولين و يا در ادارات و سازمان هاى دولتى و غير دولتى ـ مثل رشوه، پارتى بازى، و... ـ اتفاق مى  افتد چيست؟

ج. با تحقق شرايط امر به معروف و نهى از منكر با موارد ديگر فرق نمى  كند.

معاشرت با غير شيعه جهت امر به معروف و نهى  ازمنكر

473. آيا مى  توان با فرقه  هايى هم چون وهابيّت، بهاييّت و... معاشرت كرد تا در طولانى مدت آن ها را ارشاد نمود؟

ج. اگر احتمال تأثير پذيرى از آن ها نباشد، جايز است.

اطلاع به خانواده فردى كه حرامى را انجام مى  دهد

474. اگر بدانيم كسى هم جنس بازى مى  كند، آيا موظفيم به خانواده  اش بگوييم؟

ج. تا راه ارتداع (بازداشتن او از عمل زشت) در اين منحصر نشده است، طرق ديگر انتخاب شود.

فردى كه روش امر به معروف و نهى  ازمنكر را نمى  داند

475. آيا بر كسى كه راه و روش امر به معروف و نهى از منكر را نمى داند، واجب است امر به معروف و نهى  ازمنكر كند يا نه؟

ج. در حدّ متيقّن لازم بايد امر به معروف و نهى از منكر كند، به نحوى كه احتمال تجاوز از حدّ ندهد.

نهى  ازمنكر نمودن كسى كه خود مرتكب آن منكر مى  شود

476. كسى كه خود مرتكب منكرى مى  شود، آيا نهى  ازمنكر از آن منكر بر اين فرد واجب است؟

ج. بله، واجب است.

وظيفه زن نسبت به شوهر بى  بند و بار

477. اگر شوهر زنى در منزل بى  بند و بار بوده و مرتكب گناهى شود، وظيفه زن در قبال او چيست؟ و آيا اگر امر به معروف و نهى  ازمنكر زن به روابط زناشويى و خانوادگى آن ها تأثير منفى بگذارد، باز هم اين عمل بر او واجب است؟

ج. خير، اگر موجب مفسده براى او است واجب نيست، ولى نبايد در معصيت او را كمك كند.

برخورد جدى بعد از عدم تأثيرگذارى در نهى  ازمنكر

478. همسر من با ترانه و موسيقى ميانه خوبى دارد، اگر بعد از امر به معروف و نهى  ازمنكر، همسرم اصلاح نشد، مى  توانم با او برخورد جدى كنم؟

ج. اگر اطمينان به عدم تأثير داريد و يا مفسده در بين است، خير نمى  توانيد ولى خود شما، نباشد گوش كنيد.

چگونگى تذكّر به والدينى كه دچار حرام شده اند

479. پدر و مادرى كه دچار منكر شده  اند، چگونه مى  توان، آن ها را امر به معروف و نهى  ازمنكر كرد، اگر نصيحت تأثير نكرد، آيا مى  توان به آن ها اخم يا تندى كرد؟

ج. اگر شرايط متوفّر نيست، خير نمى  توان.

ممنوع كردن افراد از تماشاى فيلم هاى مشتبه

480. آيا به علت پخش بعضى از آهنگ ها و تصاوير و فيلم هايى كه احتمال غير شرعى بودن آن مى  رود، مى  توان خانواده و فرزندان را از نگهدارى و نگاه به اين برنامه  ها محروم كرد؟

ج. احتمال غير شرعى بودن، هر چند موجب تكليف نيست، ولى تا ممكن است احتياط در آن ها راجح و مطلوب است، به خلاف اين كه علم داشته باشد كه آن برنامه  ها ـ فى الجمله ـ مشتمل بر حرام است كه در اين صورت موظّف به اجتناب است.

تعارض صله رحم و امر به معروف و نهى  ازمنكر

481. اگر امر به معروف و نهى  ازمنكر مستلزم قطع رحم و قطع رابطه با خويشاوندان باشد، كدام يك مقدم است؟

ج. با فرض انجام وظيفه، شما به طور كلى قطع رابطه نكنيد هر چند آن ها هم قطع كنند.

ديد و بازديد همراه با منكر

482. اگر در صله رحم و ديد و بازديد، محرم و نامحرم رعايت نمى  شود و يا نوارهاى مبتذل پخش مى  شود، وظيفه ما چيست؟

ج. بايد آن ها را امر به معروف و نهى از منكر كرد و اگر تأثير نكرد، بايد آن مجالس را ترك نمود.