بررسی موانع تحقق اقتصاد مقاومتی در بخش کشاورزی استان فارس و نقش بسیج در رفع آن

به گزارش خبرنگار سازمان بسیج علمی ، پژوهشی و فناوری استان فارس ، اعمال تحریم های یک جانبه و محدودیت های مالی و تجاری، همواره یکی از ابزارهای غیرقانونی نظام سلطه برای وارد آوردن فشار به نظام جمهوری اسلامی ایران در طول سی و دو سال گذشته بوده و مرتباً بر حجم این تحریم ها افزوده شده است.

این وضعیت با اجرای تحریم خرید نفت، بانک مرکزی، کشتیرانی، بیمه و... از سوی نظام سلطه به اوج خود رسیده است. به عبارتی؛ نظام سلطه بعد از ناامیدی که در فضای تخاصم با محوریت نظامی روبه رو شد، در حوزه اقتصاد به طمع افتاد؛ در همین راستا، اقداماتی را یکی پس از دیگری برای تحت تأثیر قرار دادن محیط اقتصادی با هدف هایی که منجر به تضعیف نظام و فشار روی آحاد مردم شود، در دستور کار قرار داده است تا با این روش، جورچین خود را کامل کند در مقابل اتخاذ چنین رویکردی از سوی غرب، مقام معظم رهبری(مدظله العالی) بحث اقتصاد مقاومتی را مطرح و آن را یک روش مهم در تغییر مسیر حرکت اقتصادی کشور عنوان کردند.

از سویی دیگراز اساسی ترین مباحث مطرح شده در قانون برنامه پنجم توسعه مواد یکصد و چهل و سه الی یکصد و چهل و نه قانون مزبور مربوط به بخش کشاورزی می باشند. بخش کشاورزی در عرصه اقتصاد مقاومتی و امنیت اجتماعی جامعه دارای جایگاه ویژه ای است. از دیدگاه توسعه اقتصادی، بخش کشاورزی در فرآیند رشد و توسعه اقتصادی وظایف مهم و اساسی را بر عهده دارد. بخش کشاورزی و منابع طبیعی مسئولیت های بسیار مهمی از جمله تأمین امنیت غذایی کشور با تکیه بر تولید از منابع داخلی، حفظ احیاء و توسعه منابع طبیعی، ارتقای سطح درآمد و زندگی روستائیان و کشاورزان و ایجاد ساز و کارهای مناسب برای رشد بهره وری عوامل تولید را عهده دار است.

مرکز مطالعات و تحقیقات سازمان بسیج علمی،پژوهشی و فناوری استان فارس همواره تلاش کرده است تا مشکلات عمده استان را در قالب پروژه های علمی مورد بررسی قرار دهد و در همین راستا با توجه به موانع و مشکلات موجود در مسیر شکوفایی کشاورزی استان و نقشی را که بسیج می تواند در تحقق آن ایفا کند پروژه ای انجام شد که در حضور داوران و کارشناسان نیز پذیرفته شد .

جهت آشنایی بیشتر با موانع  اقتصاد مقاومتی در بخش کشاورزی استان و همچنین نقشی را که بسیج در تحقق آن می تواند ایفا کند مصاحبه ای را با مجری پروژه، صفورا قلی پور انجام داده ایم که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد .

در ابتدای امر لطفا در مورد اقتصاد مقاومتی و اهمیت آن توضیح دهید .

برخی از صاحب نظران اقتصادی، در تعریف اقتصاد مقاومتی بیان کرده اند : اقتصاد مقاومتی یعنی تشخیص حوزه های فشار و متعاقباً، تلاش برای کنترل و بی اثر کردن آن و در شرایط آرمانی، تبدیل چنین فشارها به فرصت؛ که نتیجه اقتصاد مقاومتی، سبب کاهش وابستگی ها و تأکید روی مزیت های تولید داخل و تلاش برای خوداتکایی است. در این باره تنها اشاره به یک نکته لطیف در آیه بیستم سوره مزمل کافی است؛ خداوند متعال در این آیه « شریفه تلاش براى زندگى را در کنار جهاد فى سبیل الله قرار داده، و این نشان مى دهد که اسلام براى این موضوع اهمیت زیادى قائل است، و در واقع یک ملت فقیر و گرسنه و محتاج به بیگانه، هرگز استقلال و عظمت و سربلندى نخواهد یافت و اصولاً جهاد اقتصادى بخشى از جهاد با دشمن است.

آیا اقتصاد مقاومتی به معنای ریاضت کشیدن و به عبارت دیگر سخت شدن زندگی برای مردم است ؟

خیر... معنای اقتصاد مقاومتی این گونه نیست که مردم کشور مثل کشورهای بحران زده غرب تن به ریاضت اقتصادی دهند و عرصه زندگی برای آنها سخت شود، بلکه اقتصاد مقاومتی این امکان را فراهم می کند تا سبک زندگی مردم به سمت حرکت جهادگونه و ایستادگی در برابر نقشه های دشمن هدایت شود و مردم از سبک زندگی مبتنی بر فرهنگ غرب پرهیز کنند و روش زندگی خود را بر اساس الگوی اسلامی ایرانی تنظیم کنند.

در اقتصاد مقاومتی، مدیریت ارز، مقابله با قاچاق کالا، افزایش ثروت ملی، توجه جدی به علوم دانش بنیان، مقابله با فرهنگ اسراف در مصرف، راه های گریز از تحریم ها و ...  مد نظر است که این عوامل کاهش آسیب پذیری کشور در تحریم ها را موجب می شود .

کشاورزی چه نقشی را می تواند در تحقق اقتصاد مقاومتی ایفا کند ؟

یکی از بخش هایی که برای تحقق و عملی ساختن اقتصاد مقاومتی از اهمیت بالایی برخوردار است بخش کشاورزی کشور می باشد. در این راستا اقداماتی باید در حوزة کشاورزی صورت گیرد تا بتوان به اهداف مد نظر راحت تر رسید؛ اگرچه طی این سال ها سیاست خودکفایی در تولید بسیاری از محصولات استراتژیک در دستور کار قرار داشته است و در تولید برخی محصولات از جمله گندم محقق گردید، اما این کالای استراتژیک در فرآیند خود با یک سری مشکلاتی مواجه است.

 تفاوت بخش کشاورزی با دیگر بخش ها در چیست ؟

در حماسه اقتصادی درجه افزایش اهمیت بخش کشاورزی را در مقایسه با سایر بخش ها می توان در اشتغال زایی، امکان کسب درآمد ارزی از طریق صادرات، صرفه جویی در مصارف ارزی در خصوص تأمین نیاز داخلی و عدم وابستگی با سایر عوامل تولید با ریشه وابستگی به خارج از کشور، اهمیت استراتژیک محصولات تولیدی آن و عدم وابستگی و ایجاد ارزش افزوده جهت تقاضای محصول تشخیص دادکه در واقع شرایط آب و هوایی چهار فصل و موقعیت جغرافیایی کشور بستر مناسبی برای افزایش تولید محصولات کشاورزی برای تأمین نیازهای داخلی و صادرات را فراهم ساخته است .

 نقش کشاورزی در توسعه و بالخص توسعه اقتصادی چیست ؟

از دیدگاه توسعة اقتصادی، بخش کشاورزی در فرآیند رشد و توسعة کشور وظایف مهم و اساسی را برعهده دارد. از سوی دیگر این بخش دارای ظرفیت های بالقوه فراوانی است که براساس محور قرار گرفتن دانش در فعالیت های آن می توان ظرفیت های جدیدی را به خدمت گرفت؛ به طوری که گفته می شود،  با اصول صحیح بهره برداری و افزایش توان علمی و مدیریت در زنجیره عرضه محصولات کشاورزی، می توان شاهد دستیابی به پتانسیل تولید تا سه برابر وضع موجود را داشت.

مشکلات بخش کشاورزی را چه می دانید و چگونه می توان آنها را رفع کرد ؟

از جمله موانع موجود ؛ تخصص عملیاتی، عدم کاربست دستاوردهای علمی و پژوهشی در فرایند توسعه، محدودیت های بازار سرمایه، واردات بی برنامه، سهم ناچیز تولیدکننده از قیمت پرداختی مصرف کننده می باشد که باید به عنوان یک ضرورت شناخته شده و به آنها توجه کرده و در مسیر رفع آن برنامه های عملیاتی را تدوین نمود. این هدف زمانی دست یافتنی است که در استفاده از فنّآوری های نوین، افزایش راندمان آبیاری و بهره وری آب، ارتقای سطح مکانیزاسیون، توسعه بازار سرمایه در بخش، ایجاد ساختارهای اجتماعی، اقتصادی مناسب قدم های مؤثرتر از گذشته برداشته شود و این مهم در سایه یک عزم ملی با همکاری بخش های دولتی و غیر دولتی و مراکز علمی و تحقیقاتی با استفاده از سیاست های کلی کشاورزی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری امکان پذیر است.

آیا موانع و محدویت هایی نیز در این زمینه وجود دارد ؟

بله ... محدودیت آب در اختیار، راندمان پایین آبیاری، روند فرسایشی و در حال تخریب منابع آب و خاک، استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی، خرده پا بودن مالکیت ها، پائین بودن سطح مکانیزاسیون و عدم جذب دانش آموختگان به علت کمبود مهارت و تخصص عملیاتی، عدم کاربست دستاوردهای علمی و پژوهشی در فرایند توسعه، محدودیت های بازار سرمایه، سهم ناچیز تولیدکننده از قیمت پرداختی مصرف کننده از جمله محدودیت ها می باشند که باید به عنوان یک ضرورت شناخته شده و به آنها توجه کرده و در مسیر رفع آن اقدام نمود.

آیا مزیت یا قابلیت خاصی در بخش کشاورزی استان فارس وجود دارد ؟

بله ... بخش کشاورزی استان فارس، به دلیل دارا بودن توانمندی های قابل توجه منابع و عوامل تولید از جمله وجود اراضی مستعد، تنوع آب و هوایی، وجود اکوتیپ های متنوع دامی، قابلیت تولید وسیع محصولات گرمسیری و سردسیری، نیروهای متخصص، بهره برداران و تولیدکنندگان پرتلاش، در مقایسه با سایر بخش های اقتصادی از چنان قابلیتی برخوردار است که می توان به درستی آن را به ویژه در شرایطی که تأ کید بر به کار بستن اقتصاد مقاومتی است زیربنای اساسی توسعه اقتصادی تلقی کرد .

آیا حرکت خاصی نیز در استان جهت رفع مشکلات موجود در بخش کشاورزی انجام شده است ؟

بله ...بخش کشاورزی در استان فارس علاوه بر اینکه توانسته است از پتانسیل هایی نظیر سرمایه های انسانی، استعدادهای علمی و وجود مراکز معتبر آموزشی و تحقیقاتی، موقعیت اقلیمی، حاصلخیزی خاک، وجود گونه های زیستی متنوع و سرمایه های دامی غنی، موقعیت مکانی ویژه، مراکز فرآوری مدرن، ذخیره سازی استاندارد و سردخانه های مجهز، برخورداری ازخطوط ارتباطی و زیرساخت های مناسب حمل و نقل کالا، وجود بخش غیردولتی توانمند و ... استان به نحو مطلوب استفاده کند، به همت متخصصین سخت کوش خود نیز قادر بوده است با به کار بردن روش های علمی، آموزشی و ترویجی لازم، بحران خشکسالی را با رعایت الگوی کشت و اصلاح روش های آبیاریرا تا حدودی مهار کند و عوارض سرمازدگی، شیوع آفات و بیماری های گیاهی پیش آمده را به خوبی مدیریت کرده و اثرات سوء آن را به حداقل برساند .

آیا بسیج و سپاه هم می توانند در تحقق اقتصاد مقاومتی نقشی را ایفا کنند ؟

بله ...بسیج و سپاه به واسطه مردمی بودن و حضور در بین آحاد اقشار جامعه همچون گذشته بالاترین نقش را در خصوص فرهنگ سازی و فعال کردن ظرفیت های مردمی داراست .

 بسیجیان به خصوص متخصصان بسیجی با تبیین و آموزش اقتصاد مقاومتی سهم بسزایی در خصوص مردمی کردن اقتصاد دارند . بسیج خود یک نیروی برخاسته از دل مردم است پس قطعاً می تواند نقش مؤثری در عملیاتی شدن اقتصاد مردمی داشته باشد که این امر با فرهنگ سازی و آگاه سازی میسر خواهد شد .

حرف پایانی

بخش کشاورزی در مسیر ایجاد حماسه اقتصادی در تحقق انتظارات و رهنمودهای مقام معظم رهبری وظیفه ای بسیار سنگین تر از گذشته را داشته و این بخش طی سال های پس از انقلاب اسلامی همواره مورد تأکید فراوان در جهت ایفای نقش در توسعه اقتصادی کشور بوده و کماکان این تأکید ادامه دارد . به طور یقین با بکارگیری ظرفیت های موجود در بخش کشاورزی اعم از عوامل انسانی، طبیعی و سرمایه ای شرایطی و ارتقاء و بهبود بهره برداری از منابع در جهت سیاست های کلان کشور می توان نوید بخش یک حماسه اقتصادی در کشور بود .