اصلی‌ترین مشکل دانشگاه‌ها از دید وزیر علوم

به گفته وی از حدود دو هفته پیش این سند، در ستاد نقشه جامع در حال بررسی است ولی زمان نهایی بررسی با توجه به گستردگی ابعاد سند مشخص نیست چراکه بررسی این مسئله زمان‌بر است.

* تضادی در رتبه‌بندی دانشگاه‌ها وجود ندارد

دانشجو در پاسخ به این سوال که رتبه‌بندی دانشگاه‌های کشور از طریق پایگاه استنادی جهان اسلام و مرکز ارزیابی وزارت علوم موازی کاری است یا خیر، اظهار داشت: اینکه موازی کاری است یا نیست را شما باید تشخیص بدهید، رتبه‌بندی‌های متفاوتی در دنیا وجود دارد و در کشورهای مختلف نیز رتبه‌بندی به صورت‌های متفاوت انجام می‌شود.

به گفته وزیر علوم، پایگاه استنادی جهان اسلام، رتبه‌بندی ISC را بر اساس شاخص‌های خاص این پایگاه اعلام می‌کند و دانشگاه‌ها جامع، صنعتی، علوم پزشکی و غیره در این رتبه‌بندی تقسیم‌بندی شده‌اند.

وی ادامه داد: مرکز نظارت و ارزیابی وزارت علوم نیز بر اساس شاخص‌هایی که 2 سال بر روی آن کار شده است رتبه‌بندی دانشگاه‌ها را انجام می‌دهد که این شاخص‌ها به صورت کامل با ISCمنطبق نیست، البته شاخص‌های مشترک وجود دارد ولی تفاوت‌هایی نیز هست، برای مثال مرکز نظارت و ارزیابی وزارت علوم فعالیت‌ها و شاخص‌های فرهنگی دانشگاه‌ها را نیز در نظر دارد.

وزیر علوم اظهار داشت: بر این اساس، رئیس مرکز نظارت و ارزیابی وزارت علوم نیز در رابطه با رتبه‌بندی دانشگاه‌ها درست عنوان کرده که رتبه‌بندی دانشگاه‌ها هنوز اعلام نشده است.

وی افزود: هنوز دانشگاه‌ها اطلاعات خود را به طور کامل به مرکز نظارت و ارزیابی وزارت علوم اعلام نکرده اند و منتظر هستیم تا پس از اعلام اطلاعات دانشگاه‌ها در آینده نزدیک این رتبه‌بندی هم مشخص شود.

دانشجو تصریح کرد: برای اعلام اطلاعات به دانشگاه‌ها فرصت کافی اما مشخص شده‌ای داده می‌شود.

* در برگزاری آزمون دکترای نیمه متمرکز به سمت عدالت آموزشی رفتیم

وزیر علوم در رابطه با مخالفت برخی افراد با برگزاری آزمون نیمه متمرکز دکتری، خاطرنشان کرد: مخالفت و موافقت موضوعی سلیقه‌ای است و در هر کاری تعدادی مخالف و تعدادی موافقند و مخالفت نیز حقشان هست، چه در جایگاه اجرایی، چه علمی و چه شخصی، افراد می‌توانند موافق‌ یا مخالف باشند، ولی آنچه مشخص است ما در برگزاری آزمون نیمه متمرکز به سمت عدالت آموزشی رفتیم.

دانشجو گفت: ریشه این اقدام را به این صورت بیان می‌کنم که در آن زمان تعداد محدودی از دانشگاه‌‌ها در کشور، دوره دکتری داشتند و دانشگاه‌های شهرستانی کمتر از مقطع تحصیلات تکمیلی، خصوصاً دکتری برخوردار بودند، در سال ۸۸ در مقطع دکترای تخصصی حدود هزار رشته محل وجود داشت ولی در حال حاضر 2 هزار و 300 رشته محل وجود دارد که این رشته محل‌ها به دانشگاه‌های همه استان‌ها و بیشتربه مناطق کمتر توسعه یافته اختصاص داده شده است.

وی علت توسعه تحصیلات تکمیلی در دانشگاه‌های مناطق کمتر توسعه یافته را ماندگار شدن اساتید در آن مناطق دانست و گفت: اساتید دانشگاه‌ها به دلیل ارتقاء مرتبه علمی سعی دارند در تهران و دانشگاه‌های بزرگ حضور داشته باشند تا با فعالیت در تحصیلات تکمیلی به ارتقاء مورد نظر برسند و اگر تحصیلات تکمیلی در مناطق محروم نیز توسعه یابد اساتید در این مناطق نیز حضور یافته و ماندگار می‌شوند.

وی با اشاره به روند اجرای این طرح تصریح کرد: در مرحله اول فکر کردیم شاید یک دانشگاه در شهری نتواند مقطع دکترا داشته باشد به همین دلیل این طرح را به صورت مشترک با دانشگاه دیگری انجام دادند ولی الان پس از گذشت 4 سال، قریب به اتفاق دانشگاه‌های ما تحصیلات تکمیلی دارند.

وی افزود: موضوع مهم دیگراین بود که  دانشجویانی که از دانشگاه‌های مختلف فارغ التحصیل می‌شوند بتوانند در دانشگاه‌های مراکز استان و تهران هم شانس قبولی در مقاطع بالاتر تحصیلی را داشته باشند، این مسئله را آسیب شناسی کردیم و به این جمع بندی رسیدیم که دانشگاه‌ها و گروه‌های آموزشی بیشتر تمایل دارند که دانشجوی کارشناسی ارشد خود را در دوره دکتری پذیرش کنند که البته برای دانشگاه‌ها و شاید برای اساتید هم خوب است ولی از نگاه دانشجویان، عدالت آموزشی حکم می‌کند که اگر فردی در شهرهایی مانند بوشهر، بجنورد، بیرجند و یا از هر دانشگاهی فارغ‌التحصیل می‌شود در صورت داشتن توان و استعداد کافی بتواند در دانشگاه‌های بزرگ نیز ادامه تحصیل بدهد، باید برای این مسئله چاره‌اندیشی می‌شد که در نخستین گام غربالگری از طریق امتحان عمومی انجام شد.

دانشجو با اشاره به استقبال دانشگاه‌ها از اجرای آزمون نیمه متمرکزدکتری، گفت: این طرح از سوی دانشگاه‌ها به طور نسبی و خصوصاً دانشگاه‌های شهرستان‌های کوچک استقبال شد ولی به دلیل اینکه نمره‌ای برای آزمون نگذاشتیم دانشجویان اعتراض داشتند و چون اعتراض به حق بود در آزمون بعدی ضریب آزمون به مصاحبه 1 به 2 شد که این روش نیز انجام شد ولی برخی دانشجویان به این روش نیز اعتراض داشتند و با جلسات متعدد با دانشگاه‌ها به این نتیجه رسیدیم که ضریب آزمون به مصاحبه 50 به ۵۰ رسیده و امتحان آزمون نیز تخصصی‌تر شود که در حدود 300 گرایش،آزمون به صورت کاملا تخصصی برگزار شد، البته ممکن است  ایراداتی داشته باشد که در هر آزمون وجود دارد.

وزیر علوم ادامه داد: در این آزمون بهترین اساتید را برای طراحی سؤالات انتخاب کردیم، کار سختی بود ولی به حول قوه الهی انجام شد.

وی اضافه کرد: در حال حاضر آزمون دکتری به روشی است که 50 درصد نمره آزمون محاسبه می‌شود و پس از آن داوطلب، دانشگاه خود را انتخاب کرده و در آن دانشگاه مورد مصاحبه قرار می‌گیرد. پس از آن فرم مصاحبه به سازمان سنجش ارسال می‌شود و سازمان سنجش این 2 نمره را با هم جمع کرده و به یک کارنامه تبدیل می‌کند که این روش از نظر ما به عدالت آموزشی نزدیک‌تر است.

وی ادامه داد: البته برخی دانشجویان معتقدند در این طرح، باید دانشگاه را از مراحل سنجش حذف کرد به طوری که مانند آزمون کارشناسی ارشد یک آزمون تخصصی برگزار کرده و رتبه‌بندی شوند ولی به دلیل اینکه در مقطع دکتری، استاد هم باید دانشجو را محک زده و انتخاب کند نمی‌توان بدون مصاحبه دانشجویان را رتبه‌بندی کرد.

دانشجو برگزاری آزمون نیمه متمرکز دکتری را اقدام بسیار سختی برشمرد و گفت: این اقدام در مراحل اولیه با مقاومت زیادی از طرف برخی افراد که زمانی می‌گفتند ما نمی‌توانیم در ایران مقطع دکتری داشته باشیم روبرو شد، آنها عقیده داشتند با اجرای این طرح، استقلال از دانشگاه‌ها گرفته شده است در حالیکه تعریف استقلال دانشگاه مطمئناَ عدم اجرای عدالت آموزشی نیست، خصوصاً زمانی که ظرفیت پذیرش دانشجوی دکتری به مراتب کمتر از تعداد داوطلب و متقاضیان است.

وزیر علوم اظهار داشت: ما 240 هزار داوطلب در مقطع دکتری داریم وقتی ظرفیت به اندازه متقاضی نیست، باید به نوعی سعی شود عدالت آموزشی برقرار شود.

وی عنوان کرد: در مقطع کارشناسی کم کم آزمون حذف می‌شود، در دانشگاه پیام نور در حال حاضر آزمون 50 درصد کد رشته محل‌ها حذف شده است، دانشگاه‌ آزاد نیز در کارشناسی پیوسته و ناپیوسته آزمون بیش از دو سوم کد رشته محل‌ها را حذف کرده است و در دانشگاه‌های غیرانتفاعی نیز آزمون نیمی از کد رشته محل‌ها حذف شده است.

وی با اشاره به حذف آزمون در بیشتر کدرشته‌محل‌ها در مقطع کارشناسی در دانشگاه‌های پیام نور، آزاد اسلامی و غیرانتفاعی گفت: به دلیل وجود ظرفیت در مقطع کارشناسی،آزمون برای بیشتر کدرشته محل‌ها حذف شد ولی در کارشناسی ارشد حدود یک میلیون متقاضی داریم و با تمام تلاش و افزایش ظرفیت‌ها فقط می‌توان90 هزار نفر را پذیرش کرد یعنی از هر 10 نفر یک نفر  پذیرش می‌شود.

به گفته وی، در مقطع دکتری نیز 240 هزار نفر متقاضی داریم که  بعد از بررسی‌های صورت گرفته در شورای عالی انقلاب فرهنگی ظرفیت پذیرش از 4 هزار و 500 نفر به 12 هزار نفر رسانده شد. یعنی شرایط پذیرش قبولی داوطلبان در دکترا یک به 20 است بنابراین با توجه به ظرفیت‌ها باید از نگاه داوطلبان و دانشجویان نیز عدالت در پذیرش وجود داشته باشد.

وی با بیان اینکه در هر آزمونی مشکلات وجود دارد، گفت: آزمون باید با وجود مشکلات به عدالت نزدیک باشد.

وزیر علوم تصریح کرد: در روش فعلی برخی گروه‌های آموزشی در مرحله مصاحبه دانشجویان خود را پذیرش می‌کنند ولی گاهی دانشجوی آن دانشگاه در آزمون اولیه نمره کافی را کسب نمی‌کند و دانشگاه باید از بین دانشجویان دیگر انتخاب کند. مقداری مقاومت برخی گروهای آموزشی بر سر این موضوع است که البته در حال حاضر مقاومت کمتر شده است و اثرات این روش را با پیشرفت علمی ایران در دنیا مشاهده می‌کنیم. که البته اعمال این روش و انگیزه دادن به همه فارغ‌التحصیلان با استعداد تنها یکی از مؤلفه‌های پیشرفت علمی است.

* اختلافی در اساسنامه سازمان امور دانشجویان با شورایعالی انقلاب فرهنگی نیست

وزیر علوم در رابطه با چگونگی تصویب اساسنامه سازمان امور دانشجویان گفت: از سال دوم حضور من در وزارت علوم، قرار بود سازمان امور دانشجویان ایجاد شود و بر اساس قانون برنامه پنجم هم این اقدام انجام شد.

وی افزود: اساسنامه به هیئت دولت ارسال و در آنجا تصویب و ابلاغ شد و با تشکیل سازمان امور دانشجویان در حال اجرا شدن است ولی برای تصویب چگونگی اداره هیئت امنایی آن سازمان با توجه به صلاحیت شورایعالی انقلاب فرهنگی نسبت به این موضوع به آنجا ارسال شد.

وی با بیان اینکه اساسنامه سازمان امور دانشجویان در نوبت بررسی شورایعالی انقلاب فرهنگی است، عنوان کرد: این مسئله روال طبیعی خودش را طی می‌کند و در بعداداره هیئت امنایی باید به شورایعالی انقلاب فرهنگی برود زیرا این نهاد مرجع صلاحیت دار برای بررسی این موضوع است ولی اختلافی در مورد این موضوع وجود ندارد.

* زمینه برای ایجاد دانشگاه‌ بومی ایرانی اسلامی فراهم شود

وزیر علوم در رابطه با وضعیت دانشگاه‌های کشور، گفت: دانشگاه‌های ما در بعد علمی، اخلاقی و تربیتی نسبت به دانشگاه‌های خوب دنیا اگر ترازشان بالاترنباشد حداقل در همان سطح است و به طور کلی دانشگاه‌های ما از بعد علمی در تراز یک دنیا قرار دارند و از بعد تحقیقاتی نیز به سمتی سوق داده شدند که مشکلات کشور را حل کنند.

به گفته وی، تولید علم کشور در حالی افزایش یافته است که جهت‌‌گیری تولید علم کشور نیز تصحیح شده است.

دانشجو ادامه داد: تولید علم دانشگاه‌های ما در راستای حل معضلات و باز کردن گره‌های داخلی است زیرا صنعت و حوزه کاربرد به دانشگاه‌های ما وارد شد تا پروژه‌های دانشگاهی بر اساس نیاز انجام شود.

وی قراردادهای منعقدشده دانشگاه‌ها با صنعت، دکترای پژوهش محور و طرح‌های کلان را سبب نزدیکی ارتباط صنعت و دانشگاه دانست و اظهار داشت: در بخش دفاعی کار اساسی صورت گرفته است به طوریکه در حال حاضر حدود 60 دانشگاه کشور کارتحقیقات دفاعی انجام می‌دهد. در حالیکه پیش از این 3 یا 4 دانشگاه در حوزه تحقیقات دفاعی فعال بودند.

دانشجو با بیان اینکه افراد متفکر و دلسوز باید زمینه را برای داشتن دانشگاه بومی اسلامی ایرانی فراهم کنند، تصریح کرد: ما باید شاخص‌های متناسب با اجتماع و آداب و رسوم و فرهنگ ایرانی اسلامی را در دانشگاه‌ها داشته باشیم زیرا ما یک ملت انقلابی، آرمانی و آزاده و مسلمان هستیم و نمی‌توانیم با نگاه غربی و جهان‌بینی مادی به دانشگاه‌های خود نگاه کنیم.

وی ادامه داد: دانشگاه‌های غربی برای جامعه غربی کادرسازی می‌کنند و اگر ما آن روش را در دانشگاه‌های کشور خودمان پیاده کنیم محصول مطلوب نگاه اسلامی به وجود نمی‌آید. این مسئله اصلی‌ترین مشکل دانشگاه‌های ما است که برای اصلاح و بهبود آن اقداماتی صورت گرفته است.

وی اضافه کرد: زمانی که می‌گوییم دانشگاه اسلامی، می‌گویند علم چه می‌شود؟ در صورتی که مهم‌ترین شاخص دانشگاه اسلامی این است که علم این دانشگاه در مقام نخست باشد، اسلام به علم بسیار نگاه عمیقی دارد و علم همراه با ایمان را نور می‌داند.

دانشجو تاکید کرد: اگر می‌گوییم دانشگاه اسلامی، یعنی یکی از مهم‌ترین شاخص‌های آن علم است و باید در تراز اول باشد که در حال حاضر در کشور ما اینگونه است و در حال حاضر از نظر تولید علم رشد 11 تا 13 برابری متوسط رشد علمی  دنیا را داریم و از این لحاظ در دنیا در مقام اول هستیم. در این 4 سال این مسائل شکوفا شد زیرا در این مسیر گام برداشته شد و دغدغه دین و ایمان کنار علم قرار گرفت البته قطعا فعالیت دولتهای مختلف بعد از انقلاب هم زمینه خوبی ایجاد کرد که در این دوران شکوفا شد.

وی با اشاره به سخنان رهبر معظم انقلاب در رابطه با دانشگاه اسلامی، گفت: مقام معظم رهبری فرموده‌اند "باید دین وجه غالب باشد"، معنای اسلامی شدن دانشگاه‌ها همین است زیرا نگاه اسلام به علم یک نگاه بسیار والا و مقدس است، ما از بعد علمی به دانشگاه اسلامی رسیدیم و از بعد فرهنگی و نشاط سیاسی دانشگاه به صورتی است که بیش از 3 هزار نشست انتخاباتی در یازدهمین دوره ریاست جمهوری و چهارهمین دوره شوراها بدون حاشیه و تشنج برگزار شد و این در حالیست که در انتخابات ریاست جمهوری معمولاً هیجان‌ها به اوج می‌رسد.

وی افزود: در گذشته نه چندان دور نشست‌هایی با اهمیت و هیجان بسیار کمتر در دانشگاه‌ها برگزار می‌شد که اکثراً همراه با اهانت و تشنج و حاشیه بود. اما امسال همه دیدند که در 3 هزار نشست انتخاباتی هیچ مشکلی برای دانشگاه‌ها ایجاد نشد و دانشجویان عزیز صمیمانه، منطقی و علمی کارها را پیش بردند و این مسائل نشان می‌دهد که دانشگاه‌های کشور در حین فعالیت سیاسی پرشور، اسلامی رفتار کرده است و من آینده‌ای بسیار شفاف برای دانشگاه‌های کشور می‌بینم منوط به اینکه در مسیر اسلام و با دغدغه دین حرکت شود و آرامش روانی دانشجویان و اعضاء هیأت علمی با حاشیه‌پردازی‌های بی‌جهت و هیجانات کاذب مختل نشود و هنجارهای اسلامی در دانشگاه نهادینه شود.

* کرسی‌های آزاداندیشی تضارب افکار است نه تضارب افراد

وزیر علوم با تشریح شکل‌گیری کرسی‌های آزاداندیشی گفت: فکر می‌کنم اواسط دهه 70 مقام معظم رهبری در رابطه با کرسی‌های آزاد اندیشی اشاره‌ای داشتند و سال 81 ایشان این مسئله را به صورت مستقیم بیان فرمودند.

دانشجو افزود: تا سال 88 هیچگونه حرکتی در این زمینه انجام نشد و بدیهی است کاری که انجام نشده بود اشتباهی نداشت زیرا دیکته ننوشته غلطی ندارد ولی آیا باید از ترس اینکه اشتباه نداشته باشیم کار را انجام ندهیم؟

وزیر علوم اظهار داشت: اگر ما هم کرسی‌های آزاد اندیشی را برگزار نمی‌کردیم فرمایش مقام معظم رهبری که بارها با نگاه ژرف و عمیق در رابطه با این کرسی‌ها فرمایشاتی داشتند، چه می شد؟

دانشجو عنوان کرد: من شهریور 88 کار خود را آغاز کردم و در مهر ماه همان سال با دانشجویان نشستی برگزار کردیم و پس از آن دیداری با مقام معظم رهبری داشتیم که ایشان از اجرا نشدن کرسی‌های آزاداندیشی گله کردند زیرا 10 سال از فرمایش ایشان در این رابطه می‌گذشت و این طرح انجام نشده بود.

وی خاطرنشان کرد: ما بلافاصله آئین‌نامه را نوشته و در 3 ماه ابلاغ کردیم و از انجام این کار نترسیدیم. کار را با آئین‌نامه موقت اجرا کردیم و پس از آن با کمک دانشجویان اصلاحیه‌ای بر آن وارد شد و بعد هم مجدداٌ آن را اصلاح کردیم تا به شرایط مناسب برسد و در حال حاضر بیش از 1400 کرسی‌ آزاداندیشی در دانشگاه‌ها اجرا شده است ولی اینکه این کرسی‌ها مطابق فرمایش مقام معظم رهبری و نظر معظم له هست یا خیر باید بگویم که هنوز فاصله دارد.

وزیر علوم اظهار داشت: ما کار را شروع کردیم و گله دانشجویان هم به جاست، برخی دانشگاه‌های ما هم محافظه‌کاری می‌کنند و حتی اگر دانشگاه‌ها محافظه کاری نکنند برخی ارگان‌های دیگر محافظه‌کاری را اعمال می‌کنند.

به گفته دانشجو، به دلیل اینکه برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی کار جدیدی است نیاز دارد با شناخت مشکلات سریعتر به جمع بندی برسیم زیرا کرسی‌های آزاداندیشی یک فرصت است نه یک تهدید.

وی با بیان اینکه باید از طریق کرسی‌های آزاد اندیشی حرف‌های علمی در کشور زده شود، گفت: امام خمینی فرمودند دانشگاه در رأس امور است و سرنوشت یک ملت از دانشگاه رقم می‌خورد، بنابراین در راس امور بودن شأن خاصی دارد اگر این شئونات رعایت نشود از راس امور بودن خارج می‌گردد، دانشجویان ما هم باید شأن کرسی‌های آزاداندیشی را رعایت کنند.

وی کرسی‌های آزاداندیشی را محل تضارب و اندیشه‌ها افکار دانست نه تضارب افراد و جناح‌های سیاسی و در ادامه گفت: در این کرسی‌ها اندیشه‌ها باید در مقابل یکدیگر ارائه شده و با یکدیگر تضارب داشته باشند. در برگزاری کرسی‌ها نباید از بیرون خط داده شودو بازیچه جناح های سیاسی و سیاست‌بازان حرفه‌ای شود.

دانشجو با پذیرش انتقادات دانشجویان در رابطه با کرسی‌های آزاد اندیشی گفت: البته گله به حق است، برگزاری این کرسی‌ها در ابتدای راه است و این طرح باید کامل‌تر شود ولی همه باید شأن کرسی‌های آزاداندیشی را مطابق با اسم و مسمایی که دارد حفظ کنند.

وی گفت: باید شأن کرسی‌های آزاداندیشی رعایت شود تا خودش علیه خودش نشود به ضد خودش تبدیل نشود و بتواند خودش را درست ارائه کرده و تثبیت کند.

دانشجو اظهار داشت: در کرسی‌های آزاداندیشی انجام شده نیز تاکنون هیچ اهانتی گزارش نشده است و امیدواریم به همین نحو ادامه یابد.