انتخاب رشته تحصیلی؛ خوب، بد، ناقص
ترک‌تحصیل، تحصیل را رها نمی‌کند
ساماندهی نامناسب نیروی انسانی در آموزش و پرورش و نقل و انتقال بی رویه نیرو به کلان شهرها باعث بر هم خوردن تعادل نیروی انسانی در این وزارتخانه عظیم شده است. از سوی دیگر اضافه شدن یک پایه به مقطع ابتدایی باعث شده تا برای تامین نیرو در این مقطع با مشکل مواجه بوده و از سوی دیگر در مقطع متوسطه مازاد نیرو را شاهد باشیم.
طبق اعلام مسئولان آموزش و پرورش، حدود 50 هزار معلم مازاد با توجه به ساختار جدید نظام آموزشی و حذف پایه هشتم در سال تحصیلی گذشته وجود داشت که بسیاری از این معلمان در مدرسه حضور دارند اما ساعت تدریس ندارند و فقط در دفتر می‌نشینند. از سوی دیگر در بسیاری از مناطق نیاز به حضور معلم است.
شاید به دلیل همین مشکلات متعدد است که یکی از سیاست‌های 4گانه وزیر آموزش و پرورش موضوع ساماندهی نیروی انسانی است اما اجرای این سیاست به این آسانی‌ها ممکن نیست و دست‌اندازهایی بر سر راه دارد.
برای بررسی وضعیت ساماندهی نیروی انسانی با محمد علی دشتی پور کارشناس آموزش و پرورش مصاحبه‌ای را انجام دادیم که بدین شرح است:
محمد علی دشتی پور در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم اظهار داشت: اساس و مشکل نیروی انسانی در آموزش و پرورش که بزرگترین مجموعه دولت محسوب به دلیل فقدان برنامه ریزی کارآمد است. متاسفانه هم‌اکنون در کشور با مشکل برنامه ریزی مواجه هستیم در حالیکه باید از طریق برنامه‌ریزی‌های بلند مدت و کوتاه مدت نیازهای حال و آینده کشور را بررسی کرد.
وی افزود: مشکل دوم در کنار فقدان برنامه ریزی عدم استفاده از استراتژیست‌ها در نهادهای مختلف کشور است، کار استراتژیست این است که وضعیت موجود را در تمام حوزه‌ها بررسی و اعلام کند یعنی در آینده چه نیازهایی داریم از سوی دیگر پیش بینی کند که به عنوان مثال در 10 سال آینده در حوزه علم؛ کشور به چه جایگاهی می‌رسد. متاسفانه این استراتژیست‌ها در نهادهای مختلف کشور به کار گرفته نمی‌شوند و عمدتاً در نهادهای مختلف درگیر بحث سندنویسی آن هم توسط افرادی هستیم که توانمندی علمی لازم را ندارند.
** فقدان برنامه ریزی و جزیره‌ای عمل کردن در نهادهای مختلف
این کارشناس آموزش و پرورش گفت: از آنجایی که توان برنامه ریزی مناسب را نداریم بنابراین نمی‌توانیم به درستی پیش بینی کنیم که چه مقدار بودجه و نیروی انسانی نیاز داریم. در حالیکه استراتژیست‌ها باید نیازهای مختلف کشور را رصد کند و آن را برای سیستم برنامه ریزی کنند، اما هم‌اکنون به صورت جزیره‌ای عمل می‌شود به گونه‌ای که به عنوان مثال برنامه‌ریزی‌های وزارت علوم یا وزارت کار ارتباطی با آموزش و پرورش ندارد در حالیکه نیروی انسانی مورد نیاز جامعه در آموزش و پرورش تربیت می‌شود و این نهادها باید نیروی انسانی مورد نیاز خود را در آموزش و پرورش تربیت کنند.
** آیا برنامه ریزان قوی در زمینه بودجه ریزی و نیروی انسانی در آموزش‌وپرورش حضور دارند؟
دشتی پور با اشاره به اینکه هم‌اکنون وضعیت به گونه‌ای است که برای یک تا دو سال آینده نیز نمی‌توانیم برنامه ریزی داشته باشیم، عنوان کرد: در آموزش و پرورش باید سازوکارهای پیش بینی بودجه و نیروی انسانی مورد نیاز به طور دقیق رصد شود اما آیا هم‌اکنون وضعیت این گونه است؟ هم‌اکنون برنامه‌ریزان قوی در حوزه‌هایی همچون بودجه ریزی، اقتصاد و نیروی انسانی در آموزش و پرورش حضور دارند؟ وقتی نمی‌دانیم طی 10 سال آینده از سیستم آموزشی چه انتظاراتی داریم و خروجی آموزش و پرورش باید چه مشخصاتی داشته باشد، چگونه می‌خواهیم برنامه ریزی موفقی داشته باشیم؟
وی افزود: اگر برنامه ریزی مناسب داشته باشیم به طور دقیق می‌دانیم که به عنوان مثال در سال 1404؛ کشور در حوزه IT چه وضعیتی دارد و می‌توانیم دانش‌آموزان را در این عرصه به خوبی تربیت کنیم. هم‌اکنون در حوزه‌های کلان به صورت چشم بسته عمل می‌کنیم و هنوز نمی‌دانیم متناسب با شرایط آینده چه نیروی انسانی را باید تربیت کنیم. اساساً توان تربیتی آموزش و پرورش 10 درصد است و سایر ظرفیت‌ها در این بخش هدر می‌رود.
دشتی پور در ادامه مصاحبه خود با تسنیم با اشاره به وضعیت ساماندهی نیروی انسانی آموزش و پرورش بیان کرد: شورای عالی آموزش و پرورش مصوبه‌ای داشت تا پیش دبستانی به سیستم آموزشی کشور اضافه شود و برای آن محتوا نیز تولید کردند و حتی نیروی پیش دبستانی نیز گرفتند، افرادی که هم‌اکنون معترضند و خواستار برگزاری آزمون مربیان پیش دبستانی هستند، زمانی برای آموزش و پرورش کار می‌کردند.
** حذف پیش دبستانی و اضافه شدن پایه ششم بزرگترین ظلم به جریان آموزشی کشور
این کارشناس آموزش و پرورش ادامه داد: شورای عالی آموزش و پرورش در دوره وزیر قبلی اضافه شدن پایه ششم به مقطع ابتدایی را مصوب کرد و پیش دبستانی حذف شد، این بزرگترین ظلم به جریان آموزشی کشور بود. با اضافه شدن پایه ششم به مدارس نیروی لازم را نداشتند، بنابراین برای جبران نیرو اعلام کردند هر فردی از دوره راهنمایی برای تدریس به پایه ششم بیاید امتیاز می‌گیرد در حالیکه فضای آموزش در دوره ابتدایی متفاوت است و معلم باید متخصص باشد اما نیروهای غیرمتخصص یعنی دفتردار را به عنوان معلم در مقطع ابتدایی جذب کردند.
وی گفت: به دلیل ساماندهی نامناسب نیروی انسانی در آموزش و پرورش هم‌اکنون این مجموعه با یک سر و بدن بدشکل مواجه شده است. در برخی رشته ها نتوانستیم پیش بینی کنیم چند نفر نیرو باید تربیت کنیم و این باعث شده که در برخی موارد معلم زیاد و دانش آموز کم داشته باشیم و از سوی دیگر در برخی رشته‌ها نیز معلمانی را داریم که متخصص آن رشته نیستند و تبدیل به نیروی مازاد می‌شوند.
** آیا منطقی است به نیروهای مازاد دوره متوسطه بگوییم در مقطع ابتدایی تدریس کنند
دشتی پور اظهار داشت: در دوره ابتدایی باید فردی به عنوان معلم فعالیت کند که مدرک آموزش ابتدایی را دارد اما هم‌اکنون چند درصد از معلمان این مقطع مدرک تحصیلی‌شان آموزش ابتدایی است از سوی دیگر در دبیرستان‌ها با تورم نیرو مواجه هستیم که حاضر نیستند در مقاطع دیگر تدریس کنند. آیا این منطقی است که به نیروهای مازاد دوره متوسطه بگوییم بیایید در دوره ابتدایی کار کنید؟ فضای تربیتی و آموزشی در دوره ابتدایی متفاوت از دبیرستان است. ضعف برنامه ریزی‌ها باعث شده است که نتوانیم نیازها را شناسایی و نیروی انسانی مورد نیاز را تربیت کنیم.
** معلمانی که با سفارش به تهران منتقل می‌شوند و توازن نیروی انسانی را به هم می‌ریزند
این کارشناس آموزش و پرورش افزود: هم اکنون هر فردی که به لحاظ سیاسی قدرت دارد به آموزش و پرورش سفارش می‌کند تا معلمان را از شهرستان به تهران منتقل کنند و نتیجه کار این می‌شود که بدون توجه به تخصص و رشته تحصیلی معلمان اقدام به انتقال آنها به شهرهای بزرگ کرده‌ایم که این مسئله توازن نیروی انسانی را با مشکل مواجه کرده است و این موضوع باعث شده تا به عنوان مثال به معلم جغرافی که به تهران منتقل شده بگویند که در رشته غیرمرتبط مثلاً ادبیات درس بدهد در این شرایط تصور کنید که چه بلایی به سر دانش‌آموز می‌آید.
** بالای شهر و پایین شهر در بحث آموزش
وی بیان کرد: مشکل دیگر در تهران این است که بالای شهر و پایین شهر خیلی با یکدیگر تفاوت دارند. معلمان تلاش می‌کنند تا از مناطق جنوبی شهر تهران خود را به مناطق شمالی منتقل کنند به عنوان مثال معلمی با 20 سال سابقه کار و کسب امتیاز خود را از جنوب تهران به شمال تهران منتقل می‌کند و نتیجه این می‌شود که در مناطق شمالی تهران کیفیت آموزش بالاتر می‌رود و این مسئله تبعیض در آموزش و پرورش را رقم می‌زند.
دشتی پور گفت: آموزش و پرورش تلاش می‌کند تا با درخواست انتقال‌ها مخالفت و در برابر آنها مقاومت کند اما سفارشاتی که از سوی افراد مختلف صورت می‌پذیرد باعث می‌شود که باز هم نقل و انتقال‌هایی بدون رویه صورت بگیرد و توازن نیروی انسانی به هم بریزد، بنابراین به یک مدیریت قوی نیاز داریم تا با این موارد مقابله شود.
این کارشناس آموزش و پرورش خاطرنشان کرد: از مهر امسال معلمانی در نظام آموزش و پرورش وجود دارند که مازاد هستند و به کلاس درس نمی‌روند اما حقوق می‌گیرند. این مسئله باعث می‌شود تا بودجه دولت هدر برود از سوی دیگر آموزش و پرورش در نظر دارد تا تعدادی از نیروهای مازاد را بدون سنوات ارفاقی بازنشسته پیش از موعد کند که این قطعاً موضوع مورد استقبال قرار نمی‌گیرد.
